Stress
Stress stelt mensen in staat om extra alert te reageren en geconcentreerd te werken aan een lastige taak. Na afloop van zo’n gebeurtenis vloeit de spanning vanzelf weg. Deze stress is niet ongezond. Het hoort bij het leven van alle mensen. Stress is gezond zolang de eisen die aan iemand worden gesteld niet hoger zijn dan wat die persoon aankan.
Bij stress maakt je lichaam zich klaar om te vechten of te vluchten. Je hersenen geven een signaal af waardoor je lichaam het hormoon adrenaline gaat maken. Hierdoor gaat je hart sneller kloppen, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Er gaat meer zuurstofrijk bloed naar je hart en spieren toe en minder naar bijvoorbeeld je spijsverteringskanaal. Op die manier kun je optimaal reageren op het ‘gevaar’. Als het gevaar na een paar minuten nog niet geweken is, maakt je lichaam ook nog cortisol aan, een ander stresshormoon dat je ‘paraat’ houdt.
De effecten zijn normaal gesproken van korte duur, waarna je lichaam even de tijd nodig heeft om zich te herstellen.
Stress is niet meer gezond als hij zorgt voor overbelasting en uitputting, bijvoorbeeld bij te hoge werkdruk of bij aanhoudende ruzies of ziektes thuis. Hierbij is de draaglast groter dan de draagkracht en deze overbelasting houdt lange tijd aan. Mensen die lang overbelast zijn, worden ook steeds emotioneler. Explosies van woede, agressie, paniekaanvallen, wantrouwen en depressieve gevoelens krijgen de bovenhand. Soms is de overbelasting zo groot, dat rust alleen niet meer helpt. Zo’n mensen zijn wellicht burn-out. Het is het eindstadium van een langdurige roofbouw op lichaam en geest.
De belangrijkste verschijnselen van stress
-
Lichamelijk
-
aanhoudende vermoeidheid
-
slapeloosheid
-
spierpijn (nek, schouder,..) hoofdpijn, rugpijn
-
stoornissen van het spijsverteringsstelsel: maagpijn, darmstoornissen,
-
verminderde weerstand
-
hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogde cholesterol
-
-
Psychisch
-
voortdurende gejaagdheid, de rust niet meer vinden
-
prikkelbaarheid
-
huilbuien, piekeren, angsten
-
niet kunnen genieten, futloos en lusteloos zijn
-
concentratiestoornissen
-
besluiteloosheid
-
verminderd zelfvertrouwen
-
-
Gedragsveranderingen
-
minder presteren, meer fouten maken
-
méér roken, méér alcohol, meer drugs
-
méér slaapmiddelen en kalmeringspillen gebruiken
-
sociale contacten vermijden
-
Depressie en Burn-out.
Soms zijn beiden moeilijk van elkaar te onderscheiden. Mensen met burn-out hebben veel klachten die ook voorkomen bij iemand met een depressie. Ze zijn vaak somber, lusteloos en hebben last van schuldgevoelens.
Burn-out is steeds het gevolg van overbelasting, depressie kan ook ontstaan zonder overbelasting.
Bij burn-out speelt ‘aanleg’ een mindere rol dan bij depressie.
Of iemand burn-out raakt, hangt af zowel van de situatie als van de persoon. Er zijn de dagelijkse irritaties, spanningen die lange tijd blijven aanhouden en traumatische gebeurtenissen. Personen die moeilijk hun gevoelens kunnen uiten, moeilijk hulp of steun vragen, moeilijk nee kunnen zeggen, pessimistisch zijn en een zwak zelfbeeld hebben, vertonen een verhoogd risico op burn-out.
Veel voorkomend
Eén op tien bezoeken bij de huisarts hebben te maken met stressproblemen of vertoont burn-outverschijnselen. Vele mensen willen de signalen van stress of burn-out niet zien en hopen dat ze vanzelf overgaan. Ten onrechte : meestal worden ze steeds maar erger! Rust en steun zijn natuurlijk heel belangrijk, maar er moet ook gewerkt worden aan de verandering van de situatie of van de gewoonte die de aanleiding was van de overspannenheid.
Tips voor mensen met stressklachten
-
neem voldoende tijd om bij te komen van stressvolle situaties
-
grijp tijdig in: hoe langer u zichzelf uitput, des te langer het herstel
-
denk na wat bij u stress veroorzaakt en wat u daaraan kunt veranderen
-
stel prioriteiten en houd tijd open voor onverwachte gebeurtenissen
-
niemand is perfect. Bent u wel realistisch in wat u van uzelf vraagt
-
handel kleine zaken vlug af.
-
doe één ding tegelijk zonder u te haasten
-
stel grenzen en zeg nee als u teveel hooi op uw vork heeft
-
praat met uw partner over uw gevoelens en zoek samen naar oplossingen.
-
maak tijd voor hobby’s en vriendschappen.
-
Bewegen is een goede uitlaatklep (fietsen, zwemmen, wandelen,..)
-
Zoek een passende manier om u te ontspannen: yoga, meditatie, relaxatieoefeningen, massage, muziek beluisteren,enz.)
-
Leef gezond; beweeg en slaap voldoende, eet gezond, matig koffie en alcohol, stop met roken.
Therapie helpt : Behandeling van stress
Het sleutelwoord om stress te verminderen is ontspanning. Het is belangrijk dat je zelf erkent dat je gestresst bent en je de tijd neemt om er wat tegen te doen. Hoe eerder, hoe beter, want de herstelperiode duurt langer naarmate je langer gestresst bent. Hieronder staan een paar tips tegen stress:
· Doe dagelijks ontspanningsoefeningen.
· Praat er met iemand over of schrijf je problemen op. Ga bijvoorbeeld op zoek naar een psycholoog.
· Probeer je negatieve denkpatroon om te buigen in een positief denkpatroon. Niemand is perfect. Jij niet, maar een ander ook niet. Het is dan ook niet erg als dingen niet helemaal lukken.
· Durf nee te zeggen. Zorg ervoor dat je niet teveel hooi op je vork neemt.
· Leef gezond. Als je lichamelijk lekker in je vel zit, gaat het geestelijk vaak ook veel beter.
· Naast dat je zelf dus veel kunt doen om stress te verminderen, zijn er veel cursussen en trainingen die je kunnen helpen met stress om te gaan.
Medicatie bij stress
Een arts kan slaapmedicatie of kalmerende medicijnen geven tegen de slapeloosheid of onrust. Op die manier kan het lichaam zich beter herstellen. Deze medicijnen lossen echter niet de stress zelf op en zijn alleen als ondersteuning bedoeld.